Dom drewniany w Polsce – Tysiąc lat historii

Dom drewniany w Polsce – Tysiąc lat historii

Polska jest dużym krajem, z licznymi regionami zróżnicowanymi pod wieloma względami, w tym też w zakresie budownictwa drewnianego. Wszelkie próby zrozumienia i wyjaśnienia szeregu elementów wymagają przeprowadzenia klasyfikacji typologicznej. Dotyczy to zarówno kryteriów do określenia typów i linii rozwojowych, jak i rozwiniętej terminologii.

W badaniach nad życiem ludzi w przeszłości wiele uwagi poświęcano budownictwu. W nim widziano przejaw dawnych stosunków etnicznych i osadniczych, nie mówiąc już o kulturowych. Do badań etnogenetycznych było i jest włączane regionalne budownictwo drewniane. Tam, gdzie brakowało drewna, skupiano uwagę na domach konstruowanych z różnych materiałów. Niektórzy autorzy ujmowali problem w szerokim zakresie, dopatrując się związków historycznych w wielkiej skali, inni omawiali temat z lokalnego punktu widzenia, patrząc na drewniany dom własnego pradziadka jak na świadka narodowych dziejów. Zasadność kwestii skupia się właściwie na jednym problemie, tj. na obiektywnym podejściu do badanego zagadnienia.

Na ogół nie spotykamy podstawowych fałszywych wniosków w pracach regionalnych, bowiem mały zakres terenowy badań zwykle nie zezwala na formułowanie szerszych wniosków, zwłaszcza o charakterze genetycznym. Natomiast przy omawianiu określonych tematów o dużych, międzynarodowych zasięgach geograficznych można natrafić na trudności w osiągnięciu materiałów dowodowych, na szybszy ich zanik i niemożliwość sprawdzenia. Ponadto przy retrospektywnej analizie, co jest szczególnie istotne przy etnogenetycznym ujmowaniu budownictwa, cofając się dochodzimy do momentu, gdy zaczyna brakować materiałów dowodowych w postaci konkretnych obiektów, ale są źródła historyczne, w których znajdujemy materiały opisowe.

W książce Dom drewniany w Polsce – Tysiąc lat historii znajdziemy rys historyczny budownictwa drewnianego, w tym terminologię i kierunki rozwoju, formy podstawowe, pochodne oraz regionalne domów drewnianych na terenach dawnej Polski. Pracę uzupełniono mapkami, rycinami, zdjęciami oraz słownikiem pojęć.

Autor książki Dom drewniany w Polsce – Tysiąc lat historii, Jerzy Czajkowski (ur. 1931) jest absolwentem etnografii UJ, doktorem habilitowanym, od 1985 docentem, od 1999 profesorem na Wydziale Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Doktorat otrzymał w 1965r. za pracę Wiejskie budownictwo mieszkalne w Beskidzie Niskim i na przyległym Pogórzu, tytuł doktora habilitowanego w 1983r. na podstawie opublikowanej rozprawy Muzea na wolnym powietrzu w Europie, wyróżnionej przez Ministra Kultury i Sztuki powołaniem autora na stanowisko docenta.

W latach 1953-1972 był pracownikiem muzeum Etnograficznego w Krakowie, a w latach 1973-1999 dyrektorem Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Przez wiele lat był członkiem Komitetu Etnologicznego PAN w Warszawie i Komisji Etnograficznej PAN w Krakowie, członkiem Związku Muzeów na Wolnym Powietrzu oraz różnych naukowych stowarzyszeń w kraju i za granicą. Jest też autorem licznych artykułów z zakresu kultury materialnej, sztuki ludowej, budownictwa, skansenologii oraz historii osadnictwa Karpat w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych. Obecne opracowanie stanowi dwusetną publikację Autora i jest pokłosiem jego częstych podróży po krajach Europy.