Budownictwo kościelne 1795-1939 na terenie Archidiecezji Białostockiej
Istotnym walorem kulturowym współczesnego Podlasia jest pluralizn religijny. Zewnętrzną oznaką pluralizmu są obiekty kultu, wśród których wyróżniają się kościoły i cerkwie. W licznej grupie świątyń katolickich dostrzegamy zarówno budowle nowe, szybko wyrastające z gruntu w ostatnich latach, jak i te starsze, tradycjonalne w sylwecie, noszące w sobie powikłania czasów przeszłych. Z kształtami obiektów namaszczonych dostojną tradycją zwykliśmy łączyć strzeliste wieże, monumentalne i mało skomplikowane bryły, ceglany detal architektoniczny albo po prostu jakiś swojski, kościelny charakter wnętrza.
Nie zawsze jednak uświadamiamy sobie, że powstanie wcześniejszych budowli kultowych wymagało ogromnych, często długotrwałych zabiegów. Starania wiernych -jak wynika z dokumentów – przeważnie oddolne, świadczyły o entuzjazmie i ogromnej determinacji. Dotyczyło to szczególnie okresu zaborów, kiedy rządy carskie podporządkowały interesowi rosyjskiemu ziemie Rzeczypospolitej, w tym tzw. Kresy Wschodnie.
Na tych terenach kościół katolicki był wtedy, obok ziemiaństwa, głównym przedmiotem represji. Pierwsze, poważniejsze trudności pojawiły się po powstaniu listopadowym, ogromne zaś wystąpiły po powstaniu styczniowym 1863 roku. Skutki zrywu narodowego okazały się szczególnie ciężkie na terenie trzech guberni: wileńskiej, kowieńskiej i grodzieńskiej, gdzie rządy sprawował znany z bezwzględności Murawjow.
Zarówno utrudnienia Murawjowa wprowadzone w pierwszym okresie zaborów, w postaci prawnych rygoryzmów, jak i prześladowania panujące w dalszych latach, odbiły się negatywnie na liczbie wznoszonych kościołów. Wyjątkowo niekorzystne procesy miały miejsce po powstaniu styczniowym. Przepisy prawne stały się w tym czasie podstawą do drastycznego ograniczenia pozwoleń na budowę świątyń. Mimo wzrastających potrzeb, świątyń prawie nie przybywało. Łagodzenie polityki w stosunku do Kościoła zaczęło się ujawniać od połowy lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, a wydarzeniem przełomowym był ukaz tolerancyjny z 1905 roku.
Ta zmiana kursu wobec tzw. wyznań obcych doprowadziła do rozbudzenia oddolnego, spontanicznego ruchu budowlanego. Integrujące się społeczności wiernych katolickich podejmowały próby wystawienia świątyń. Pomimo różnego rodzaju utrudnień, tak w przepisach jak i poczynaniach urzędników państwowych, osiągano właściwe cele jakimi były wybudowane kościoły.
Recenzje
Na razie nie ma opinii o produkcie.