Wzornik Mazurski, czyli o budowaniu według nieba i zwyczaju mazurskiego

Wzornik Mazurski, czyli o budowaniu według nieba i zwyczaju mazurskiego

Wzornik Mazurski, czyli o budowaniu według nieba i zwyczaju mazurskiego to drugie, rozszerzone wydanie niezwykłej książki będącej owocem 30 lat fotografowania, rysowania, inwentaryzowania oraz projektowania domów mazurskich – architekta Piotra Olszaka.

Pokazując piękno dawnej architektury Warmii i Mazur autor ma nadzieję, że zainspiruje projektantów i inwestorów działających w tym regionie i skłoni do wykorzystania tradycyjnych elementów mazurskiej architektury we współcześnie realizowanych projektach.

“Mazury nigdy nie były terenem nazbyt bogatym, dlatego też wybitne dzieła architektury takie, jak kościoły, zamki, pałace i dwory, były tu nieliczne i nie decydowały o wyjątkowości krajobrazu. Tym, co ma największy wpływ na krajobraz kulturowy Mazur, są zwykłe chałupy wiejskie wraz z oborami, stodołami, a także bardzo liczne na Mazurach szkoły i leśniczówki. Kanon architektury mazurskiej to z całą pewnością drewniane chaty. W ich architekturze i w nich samych mamy wszystko, co wyjątkowe i piękne: formę, doskonałe rzemiosło i szlachetny detal. Uważam, że ciesiołka mazurska była najbardziej wyrafinowana spośród innych polskich i postaram się to w niniejszej książce wykazać” – pisze we wstępie do książki Piotr Olszak.

“Od drugiej połowy XIX wieku na Mazurach budownictwo drewniane zaczęło ustępować ceglanemu. Jednak po I wojnie światowej projektanci zaczęli doceniać budownictwo ludowe i w trakcie powojennej odbudowy wsi i miasteczek masowo stosowano wzorce mazurskie, które było widać zarówno w kompozycji bryły, jak i w detalu snycerskim. Wtedy też powrócono do drewna budulca, który był najbardziej dostępny w tych trudnych czasach. Na ten renesans budownictwa mazurskiego niewątpliwy wpływ miał album “Das Bauerhauser und Holzkirchen in Ostpreußen” przygotowany przez Richarda Dethleffena, który wówczas pełnił funkcję Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków Prus Wschodnich. Publikacja ta stała się wzornikiem dla architektów działających na Prusach w dwudziestoleciu międzywojennym. Motywy architektoniczne z albumu znajdziemy w wielu budynkach z tego okresu na Mazurach, Warmii i Powiślu: w szkołach, schroniskach młodzieżowych, leśniczówkach. Ówcześni projektanci w bardzo dużym stopniu czerpali z tego opracowania. Sto lat później zmieniło się niemal wszystko. Na Mazurach prawie nie ma Mazurów, a na Warmii Warmiaków. Znikła większość chałup, powstaje za to dużo nowych budynków, które wprowadzają chaos w mazurski krajobraz. Piękno przyrody Warmii i Mazur, mimo wszystko nadal trwa. Jego jedynym godnym uzupełnieniem jest tradycyjne budownictwo mazurskie. Jego urok nie wynika z chwilowych mód, ale z ponadczasowej harmonii. Trzeba zatem odtwarzać, naśladować, a nawet kopiować to, co najlepsze!” – zauważa Piotr Olszak.

“Wzorniki mają długą tradycję w historii architektury. Stosowali je niemal wszyscy dawni projektanci. Zarówno wielcy i sławni, jak też lokalni i szerzej nieznani, nie mieli oporów przed kopiowaniem dobrych rozwiązań, tych które widzieli wokół siebie, jak i w różnych wzornikach architektonicznych. Praca architekta to w ogromnej większości powtarzanie form i motywów już od dawna znanych. Nawet ten najbardziej „oryginalny” projektant, na czymś się wzoruje. Problemem jest źródło tych inspiracji. Warto się w tym miejscu zastanowić, które z nich jest najlepsze.”