Budownictwo drewniane – Poradnik dla wykonawcy, czyli zbiór dobrych praktyk z zakresu budownictwa drewnianego ze szczególnym uwzględnieniem konstrukcji

Prowadzenie robót budowlanych wymaga od wykonawcy znajomości technologii i rozwiązań zastosowanych w realizowanym projekcie. Większość osób powiązanych z budownictwem zdaje sobie sprawę z tego, że każdy rodzaj budownictwa i każda technologia rządzi się określonymi prawami, a przerzucanie bez zastanowienia zasad realizacji obiektu w jednej technologii na inną nie tylko może się nie sprawdzić, ale wręcz skutkować sporymi problemami. Dlatego istotnym jest, aby każdy rodzaj konstrukcji realizowali specjaliści od danego zakresu. Najlepszy fachowiec od prac żelbetowych czy konstrukcji stalowych może nie sprostać zadaniu realizacji obiektu o konstrukcji drewnianej, jeśli nie będzie miał wiedzy, jak taki obiekt wykonać, jak wykonstruować detale czy choćby jakie wymagania postawić dostawcy drewna konstrukcyjnego i innych wyrobów na jego bazie oraz czego wymagać od projektanta.

Autorzy niniejszego poradnika stoją na stanowisku, że zarówno kierownik budowy, jak i pracownicy, którzy podejmują się realizacji obiektu o konstrukcji drewnianej, muszą posiadać odpowiednie doświadczenie i wiedzę. Doświadczenia zapewnić nie możemy, natomiast zadaniem poradnika jest przekazanie podstaw wiedzy z zakresu realizacji konstrukcji drewnianych. Poradnik stanowi drugą część z cyklu, adresowanego odpowiednio do inwestorów, wykonawców oraz projektantów.

Pytania inwestorów, będących przecież siłą sprawczą wszelkiego rodzaju prac projektowych, a później wykonawczych, powiązane są z obserwacją rynku i zrealizowanych już obiektów, ale też często wynikają z mitów, które narosły wokół budownictwa drewnianego.

Dobry wykonawca przyczynia się do likwidacji mitów na temat obiektów o konstrukcji drewnianej. Wykonawca bez doświadczenia i wiedzy merytorycznej powoduje, że fakty chowają się w cieniu mitów, czyli przyczyniają się do negatywnego odbioru budownictwa drewnianego. Wystarczy przypomnieć sobie „domy dla powodzian” z końca XX wieku i ich często błędne wykonawstwo czy błędny albo niekompletny projekt – skutkujący błędami wykonawczymi. Domy drewniane nie są np. zawilgocone dlatego, że zostały wykonane z drewna, wilgoć pojawia się w nich wtedy, gdy zostanie błędnie zaprojektowana i wykonana izolacja czy cała przegroda. W domach drewnianych nie dlatego występują spękania i zarysowania, że ich konstrukcja jest drewniana, ale dlatego, że konstrukcja i detale zostały błędnie zaprojektowane i/lub źle wykonane lub zastosowano przypadkowo dobrane, niesortowane wytrzymałościowo drewno. Niezależnie od tego, że drewno samo w sobie jest materiałem palnym  prawidłowo zaprojektowane i wykonane budynki o konstrukcji drewnianej gwarantują, w przypadku wybuchu pożaru, minimalizację szkód i bezpieczeństwo ludzi.

W Polsce, poza opracowanymi i wydanymi przez Instytut Techniki Budowlanej (ITB) Warunkami wykonania i odbioru robót budowlanych w zakresie konstrukcji drewnianych, brak jest oficjalnych wytycznych dotyczących wykonawstwa tego typu budownictwa. Mamy nadzieję, że choć częściowo wypełnimy istniejącą na tym polu lukę. Na końcu poradnika znajduje się słowniczek, który zawiera zestawienie najistotniejszych pojęć i ich wyjaśnienia.

Autorzy zdają sobie sprawę, że niektórzy z czytelników po przeczytaniu zakresu wymagań stawianych wyrobom budowlanym, projektowi oraz zasad wykonawstwa, odbiorą je jako utopię na rynku, którym przede wszystkim rządzi kryterium „najniższej ceny”, a jakość przegrywa z kosztami.

Być może opisane wymagania dotyczące szczegółowości projektu czy stawiane wyrobom budowlanym wydadzą się na początku lektury niektórym z Państwa trudne do realizacji czy nadmierne – ale zauważmy, że w rzeczywistości w każdym rodzaju budownictwa wymagania te są podobne. Stosowane wyroby muszą spełniać określone wymagania, by być w stanie przenieść obciążenia przewidziane przez projektanta, a projekt musi zawierać obliczenia i rysunkowe rozwiązania wszystkich detali. Dotyczy to tak samo konstrukcji stalowych, żelbetowych, jak i drewnianych. Faktem jest, że budownictwo drewniane było przez wiele lat traktowane przez projektantów „po macoszemu”, przez co w wielu projektach część dotycząca obliczeń i rysunków konstrukcji żelbetowych, stalowych czy murowych była bardzo obszerna, a w zakresie konstrukcji drewnianej w projekcie było kilka kresek, brak wymiarowania i obliczeń i opisy typu „konstrukcję drewnianą dobierze producent/dostawca”. Trzeba jasno powiedzieć, że sytuacje takie należy wyeliminować. Dlatego na końcu poradnika zawarta została również tzw. „check-lista”, która ma ułatwić sprawdzenie projektu, a później zweryfikowanie poprawności wykonania w zgodności z projektem.

***

Współczesne wyzwania związane z koniecznością ochrony środowiska oraz klimatu sprzyjają poszukiwaniu nowych, proekologicznych rozwiązań. Szereg tego typu działań jest podejmowanych w branży budownictwa. Prowadzone w Europie i na świecie prace badawcze jednoznacznie wskazują, że budownictwo drewniane spełnia wszystkie wymagania stawiane procesom przyjaznym dla środowiska. Drewno to naturalny i odnawialny surowiec, a budynki wykonane z jego użyciem charakteryzują się znacznie niższym śladem węglowym niż te, powstałe ze stali i betonu.

Popularność technologii opartych na wykorzystaniu drewna w Polsce jest jednak o wiele mniejsza niż w Europie. Brakuje powszechnej wiedzy w tym zakresie, ograniczony jest również dostęp do najnowszych publikacji. Powoduje to często trudności z projektowaniem i wznoszeniem obiektów o skomplikowanej konstrukcji drewnianej i budzi nieufność inwestorów wobec wyboru takich rozwiązań.

Ministerstwo Środowiska i Klimatu, dostrzegając wszystkie te problemy, zorganizowało w latach 2019-2020 cykl szkoleń dla pracowników nadzoru budowlanego oraz Państwowej Straży Pożarnej pn. „Budownictwo drewniane w Polsce w świetle przepisów projektowo-wykonawczych i przeciwpożarowych”. Kontynuując proces podnoszenia poziomu wiedzy wśród uczestników procesu budowlanego, w 2022 roku zrealizowany został także kolejny projekt, w wyniku którego powstały 3 poradniki zatytułowane „Budownictwo drewniane, czyli zbiór dobrych praktyk z zakresu budownictwa drewnianego ze szczególnym uwzględnieniem konstrukcji”, przeznaczone odpowiednio dla: inwestora, wykonawcy oraz projektanta. Poradniki te z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce, życząc, by Inwestorom pomogły podjąć bez obaw decyzję o wyborze obiektu o konstrukcji drewnianej, a Projektantom i Wykonawcom – ułatwiły ich planowanie oraz realizację.